Cmentarz żołnierzy napoleońskich w Zelgoszczy

Wśród pól i lasów Kociewa rozsiane są liczne nekropolie, wyjątkowi świadkowie historii tej ziemi. Niektóre są zadbane i uporządkowane, ale nie brakuje cmentarzy zaniedbanych i tajemniczych, o których również należy pamiętać. W gminie Lubichowo znajduje się kilka takich miejsc. Jedno z nich to właśnie cmentarz w Zelgoszczy.

aktualne zdjęcie

Dzięki funduszom pozyskanym w ramach V edycji programu Czuwamy! Pamiętamy! z Fundacji Orlen mogliśmy odrestaurować to miejsce i sprawić, by nie zginęło w odmętach historii.

O przeszłości zelgoszczańskiego cmentarza opowiada nasz historyk i regionalista Mieczysław Cichon:

„Według przekazów ludowych w 1813 roku w pobliżu Zelgoszczy wojska pruskie miały zastąpić drogę wracającym z pod Moskwy Francuzom. Doszło do walki, w której zginęło wielu napoleończyków. Pochowano ich właśnie na tym cmentarzu, wraz z innymi zmarłymi na cholerę.

Pochowano tutaj również jeńca rosyjskiego, pracującego podczas I wojny światowej w majątku w Czarnymlesie.

Spoczywają na nim też ciała 6 żydówek rozstrzelanych przez Niemców przy zagrodzie Józefa Naumanna podczas tzw. „marszu śmierci” w styczniu 1945 roku oraz 17 poległych w okolicy żołnierzy radzieckich.

W 1946 roku przeniesiono tutaj szczątki 2-3 Niemców pochowanych w Zelgoszczy przy szkolnym płocie, zmarłych w styczniu 1945 roku z odniesionych ran w urządzonym w szkole szpitalu polowym.

Na cmentarzu tym znajduje się również krzyż informujący, że w tym miejscu zmarł Józef Milewski – historyk Kociewia (zmarł 26.02.1998 rok- znaleziony 12 marca 1998 r.). Faktycznie J. Milewski zmarł w innym miejscu ok. 100 metrów od tego miejsca. Stojący tam krzyż przeniesiono na cmentarz, aby nie został zniszczony podczas prac polowych.

Być może w XIX wieku chowano tutaj również zmarłych na cholerę mieszkańców Zelgoszczy. Świadczyć o tym może dbałość mieszkańców o ten cmentarz, tj. ułożenie boku cmentarza niewielkiego muru z kamieni polnych oraz dawniej zamontowana furtka„.

Prace porządkowe zostały wykonane przez mieszkańców sołectwa Zelgoszcz oraz uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Andrzeja Grubby w Zelgoszczy.

Dziękujemy młodzieży z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Andrzeja Grubby w Zelgoszczy, mieszkańcom sołectwa Zelgoszcz, włodarzom Gminy Lubichowo, portalowi kociewie24.eu, IPN Gdańsk oraz północna.tv za partnerstwo i pomoc w realizacji tego przedsięwzięcia.

współrzędne nekropolii: N: 53*50’01.1″ E:18*27’11.2″

Bardzo dziękujemy Fundacji Orlen za pomoc finansową w realizacji tego przedsięwzięcia.

Zapraszamy do zwiedzania!